به گزارش دیده‌بان صنعت زنبورداری ایران، زنبورعسل نیازهای غذایی خود را از طبیعت فراهم می‌کند. این حشره مفید و استثنایی، پاسخ پر مهر طبیعت را در قبال جمع‌آوری غذا، با گرده‌افشانی و تولید محصول بیشتر و تضمین جهانی سالم‌تر می‌دهد. اما؛ طبیعت فعلی، طبیعت گذشته نیست و زنبورهای فعلی نیز مانند گذشته نیستند.

طبیعت به دلیل خشک‌سالی و استفاده بی‌رویه انسان فقیرتر از گذشته است و زنبورهای عسل به دلیل دست‌کاری‌های انسان و انواع آفت و بیماری‌ها نسبت به گذشته حساس‌تر هستند؛ بنابراین مدیریت زنبورعسل برای حفظ بقای این حشره مفید ضروری به نظر می‌رسد. تغذیه زنبورعسل یکی از مهم‌ترین موارد مدیریتی زنبورعسل در شرایط فعلی است.

تغذیه تکمیلی چیست و چرا باید انجام شود؟

 به گزارش بینا نیوز، زنبورها برای انجام وظایف حیاتی خود مانند؛ گرده‌افشانی تولید عسل به رژیم غذایی متعادلی از کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی و آب نیاز دارند. به‌طورکلی، یک رژیم غذایی متعادل و متنوع برای سلامت و بهره وری زنبور عسل ضروری است و تغذیه مناسب برای حفظ کلنی‌های زنبورعسل قوی و سالم بسیار مهم است. درحالی‌که زنبورها در درجه اول منابع طبیعی شهد و گرده را برای تغذیه خود استفاده می‌کنند، تغذیه تکمیلی می‌تواند کمبودهای تغذیه‌ای را برطرف کند. به‌طورکلی تغذیه تکمیلی شامل شربت (غلیظ و رقیق) به‌خصوص در ایام زمستان‌گذرانی، خمیر شیرین، کیک پروتئینی (گرده و جایگزین گرده)، انواع مکمل‌های ویتامینی، مواد معدنی و پروبیوتیک‌ها است. استرس تغذیه‌ای به کلنی‌های زنبور عسل، می‌تواند اثرات منفی کوتاه‌مدت و بلندمدت داشته باشد. تبدیل زیستگاه‌های طبیعی به مناطق کشاورزی یا شهری منجر به کاهش تنوع گل‌ها و منابع غذایی زنبورها شده است.

استقرار در منابع تک گل و مشکلات تغذیه‌ای

یکی از خطرات مرتبط با تغذیه که بر کلنی‌های زنبورعسل تأثیر می‌گذارد؛ استفاده از منابع تک گل است. زنبورهای عسل نیازمند جیره‌ای مخلوط از گونه‌های مختلف گیاهان هستند که به آنها کمک می‌کند تا از رژیم غذایی متعادل و متنوع استفاده کنند. وقتی زنبورهای عسل برای منبع غذایی خود تنها از یک‌گونه استفاده می‌کنند، قادر به دریافت مواد مغذی موردنیاز نیستند و برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی اصلی را دریافت نمی‌کنند.

منابع محدود گل در محیط‌های کشاورزی که محصولاتی مثل آفتاب‌گردان، گندم و ذرت در مقیاس وسیع کشت می‌شوند، منجر به سوءتغذیه و تضعیف سیستم ایمنی می‌شود. از طرفی برخی محصولات تراریخته ممکن است شهد و گرده کمتری تولید کنند که این موضوع مشکل را دوچندان می‌کند؛ بنابراین هنگامی که کندوهای خود را در محیط‌های تک گل قرار می‌دهید تغذیه تکمیلی به‌منظور تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی را جدی بگیرید.

تأمین تمام نیازهای غذایی زنبور عسل در زنبورداری مدرن

به گزارش بینا نیوز، گاهی اوقات زنبورداران می‌گویند: علی‌رغم تغذیه باز هم عملکرد مورد انتظار را از زنبور عسل نمی‌بینند. وقتی بحث تغذیه تکمیلی زنبورعسل در میان باشد برخی از زنبورداران فکر می‌کنند، تغذیه فقط به معنی شربت دادن است و با دادن شربت تمام نیازهای زنبور برطرف می‌شود و زنبور به سایر مواد غذایی نیاز ندارد. اگر زنبوردار سایر احتیاجات غذایی زنبور از جمله اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای چرب، آنزیم‌ها و… را در نظر بگیرد، می‌تواند عملکرد و راندمان کلنی‌های خود را افزایش دهد.

منابع کربوهیدرات برای زنبورعسل و بایدها و نبایدها

به گزارش دیده‌بان صنعت زنبورداری ایران، برای تأمین کربوهیدرات معمولاً از شربت (ساکاروز – روکتوز) و خمیر شیرین استفاده می‌شود. شربت رقیق به‌منظور افزایش سطح زادوولد شربت غلیظ برای تغذیه زنبورها برای ذخیره و معمولاً برای ذخیره زمستانه مناسب است. طبق گفته برخی محققان کلنی زنبورهای عسل سالانه تقریباً 70 کیلوگرم عسل مصرف می‌کند که 40-45 کیلوگرم در تابستان، 20 کیلوگرم در زمستان و 6 کیلوگرم برای ترشح موم مصرف می‌شود.

در یک منطقه معتدل، کلنی‌هایی که تغذیه پاییزی خود را به پایان رسانده‌اند، بین 20 تا 25 کیلوگرم شربت نیاز دارند. البته این یک توصیه جهانی است و مصرف کندوهای زنبور عسل در ایران ممکن است که متفاوت باشد. طبق آمارها میزان مصرف شکر، برای هر کندو در ایران سالانه 12 کیلو گرم است(بسیار بالاتر از  و بی رویه تر از استاندارد).

استفاده صرف از شربت فروکتوز و اثرات منفی بر کلنی

 استفاده از شربت ذرت با فروکتوز بالا و سایر کمپلکس‌های قندی، به‌تازگی به‌شدت موردتوجه قرار گرفته است. استفاده از این شربت‌ها به دلیل ارزان‌تر بودن، استفاده آسان‌تر و ماندگاری بالاتر مورد استقبال گرفته است. با اینکه گزارشاتی مبنی بر سمیت این نوع شربت‌ها وجود ندارد، اما تردیدهایی درباره استفاده از آن‌ها وجود دارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده تنها از شربت فروکتوز ممکن است تأثیرات منفی بر کندو داشته باشد. همچنین، درباره محتوای HMF این نوع شربت‌ها نیز گزارش‌های متفاوتی وجود دارد. بااین‌حال استفاده از این نوع شربت‌ها به‌طورکلی در حال گسترش است.

استفاده از مواردی مثل ملاس‌ها، شکر قهوه‌ای، باقی‌مانده کارخانه‌ها و… به دلیل مواد احتمالی تولید شده در اثر فرایندهای مختلف و تأثیرات نامشخص روی زنبورها توصیه نمی‌شود. برخی از این مواد در زنبور ایجاد اسهال می­کنند.

منابع مفید پروتئین و سایر مواد مغذی برای زنبورعسل

به گزارش بینا نیوز، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و اسیدهای چرب موردنیاز زنبورعسل از گرده گل تأمین می‌شود. در اوایل بهار یا اواخر پاییز که گرده طبیعی به مقدار کافی وجود ندارد، زنبورداران برای اطمینان از تأمین پروتئین موردنیاز کلنی، نیاز به تغذیه خوراک‌های پروتئینی دارند.

 انواع خوراک‌های پروتئینی به‌صورت تجاری در دسترس هستند و عموماً از ترکیبی از آرد سویا، مخمر، شهد و سایر ترکیباتی که محتوای مغذی گرده طبیعی را تقلید می‌کنند، ساخته می‌شوند. کلنی‌های قوی، معمولاً 500 گرم در هفته مصرف می‌کنند. در صورتی که کیک گرده در همان روز مصرف نشود، باید در فریزر نگهداری شود. بسیاری از زنبورداران نیز کیک گرده را به‌صورتی دستی تولید می‌کنند یا از کیک گرده‌های تولید شده در کارگاه‌ها استفاده می‌کنند.

وجود باقی‌مانده سموم و آلودگی به برخی پاتوژن‌ها مثل نوزما در کیک گرده‌هایی تولید شده دستی مشاهده شده است؛ بنابراین نکته حائز اهمیت در مورداستفاده از هر گونه منبع پروتئینی اطمینان از سالم‌بودن این منبع هست. استفاده از سایر مکمل‌های ویتامینی، معدنی نیز ضروری است. زنبورهای برای پرورش نوزادان به مجموعة ویتامین B کمپلکس (تیامین، ریبوفلاوین، نیکوتین آمید، پیریدوکسین، اسید پانتوتنیک، اسیدفولیک و بیوتین) نیاز دارند. اسید اسکوربیک (ویتامین C) نیز برای پرورش نوزاد ضروری به نظر می‌رسد. استفاده از ویتامین E به توسعه غدد هیپوفارنژیال و تولید ژل رویال کمک می‌کند.

مواد معدنی مفید برای زنبورعسل

مواد معدنی را می‌توان کلید راه‌اندازی سیستم‌های متابولیکی بدن دانست؛ بنابراین اهمیت وجود مقادیر کافی از این مواد برای پرورش زنبور عسل روشن است. با اینکه مواد معدنی به مقدار بسیار کم موردنیاز هستند؛ ولی کمبود این مواد تمام فعالیت‌های بدن را مختل می‌کند. یکی از موارد مرتبط با کمبود مواد معدنی پدیده گند خواری است که در زنبورهای عسل مشاهده می‌شود. مواد معدنی موجود در طبیعت در برخی موارد بسیار کمتر از نیاز زنبور هستند. در مزارع تک گل این کمبود تشدید می‌شود. از طرفی جذب مواد معدنی با چالش‌هایی مواجه است و گاهی اوقات علی‌رغم وجود مواد معدنی این مواد قابل‌جذب نیستند. پرورش نوزاد، جهت‌یابی، میزان پروتئین همولنف، سیستم ایمنی، رشد و به‌طورکلی تمام فرایندهای زیستی زنبور عسل تحت‌تأثیر مواد معدنی قرار دارد.

بن زا بی تأمین مواد معدنی، تنظیم متابولیسم

به گزارش مرجع خبری تحلیلی علمی آموزشی صنعت زنبورداری ایران، «متابولیسم اپتیمایزر بن زا بی» با ساختار کلات‌های پیشرفته مقدار تضمین شده و موردنیاز مواد معدنی را در اختیار زنبور قرار می‌دهد. این افزودنی با فناوری منحصربه‌فردی که دارد فراتر از یک ماده معدنی عمل کرده و باعث تنظیم سوخت‌وساز بدن و افزایش بهره‌وری می‌شود. استفاده از این محصول راه‌اندازی مجموعه‌ای از مسیرهای متابولیکی درون بدن زنبور عسل را در پی دارد که در نهایت باعث افزایش کارایی زنبور عسل و بهبود عملکرد آن خواهد شد؛ بنابراین استفاده از این افزودنی در تمام فصول به‌منظور بهره وری حداکثری توصیه می‌شود.

با تشکر از مهندس رضا بیدشکی