به گزارش دیده‌بان صنعت زنبورداری ایران، افزایش تولید عسل تغذیه‌ای از یک سو و احاطه بازار توسط شبه عسل‌های تقلبی و تغذیه‌های ناسالم بازاری برای زنبورعسل بازار تولید عسل طبیعی ایران را تهدید می‌کند.
به گزارش بینا نیوز، محسن کریمی، دارای تحصیلات کارشناسی‌ارشد و پژوهشگر حوزه زنبورعسل و از زنبورداران نمونه استان فارس در مقاله‌ای به تحلیل چالش‌های بازار تولید و عرضه عسل طبیعی پرداخته که در ادامه می‌خوانیم:
عسل طبیعی و خام (raw honey):
عسل خام مستقیماً از کندوی زنبورعسل به دست می‌آید، بدون دخالت تغذیه‌های دستی و تنها از منابع شهد و گرده طبیعت و سرشار از آنتی‌اکسیدان و ویتامین است. فواید عسل خام برای سلامتی شامل تسکین سرفه، التیام زخم، درمان اسهال و فواید بی‌شمار دیگر در کنترل و درمان بیماری‌های مختلف است.
عسل خام همچنین حاوی گرده زنبور عسل و بره‌موم است. فراوری و پاستوریزه‌کردن یا حرارت دادن بسیاری از عناصر مفید عسل را کاهش می‌دهد. عسل خام فواید سلامتی بیشتری نسبت به نوع صنعتی و فروشگاهی دارد.
نحوه تعیین کیفیت عسل طبیعی و خام:
امروزه تشخیص عسل طبیعی و سطح کیفیت آن تنها از طریق آزمایش‌های علمی معتبر عسل شناسی از جمله آنالیزهای حسی، فیزیکوشیمیایی و کاربری دستگاه‌های آنالیزی مدرن صورت می‌گیرد.
همچنان که برای تشخیص سلامت بدن انسان نیازمند علوم آزمایشگاهی هست در تشخیص سلامت عسل طبیعی نیز نیازمند علوم آزمایشگاهی و آزمایشگاه ویژه آنالیز عسل وجود دارد. نمونه‌های شاخصی از این آزمایشگاه‌های مجهز عسل در کشورهای اروپایی به‌عنوان تنها مرجع علمی معتبر در تعیین کیفیت عسل‌های تولیدی و نیز تأیید کیفیت عسل در حوزه صادرات و واردات عسل هستند.
در ایران روند بررسی کیفی عسل‌ها بدین شکل هست که در ابتدا نمونه‌های عسل برداشت شده توسط کارشناس ویژه مورد آنالیز حسی قرارمی گیرد، در این بخش ابتدا باید عسل بودن نمونه به احراز برسد، سپس توسط زنبوردار به آزمایشگاه معتبر عسل ارسال شده و مورد آنالیز کیفی قرار می‌گیرد. سپس هر دو آنالیز که از اهمیت بالایی در کیفیت‌سنجی و رتبه‌بندی نمونه‌های مختلف عسل برخوردارند، پس از گذراندن این دو مرحله، دو گواهی معتبر دریافت می‌کنند: برگه آنالیز کیفی عسل و در نهایت برگه شناسنامه اصالت عسل توسط آزمایشگاه را دریافت می‌کنند.
البته این حالت ایده‌آل و قانونمند است که توسط بسیاری از برندها هم رعایت نمی‌شود؛ ولی بهتر است برای اطمینان در هنگام خرید عسل، دو گواهی و برگه آزمایش و گواهی اصالت عسل معتبر که مزین به مهر و اصالت‌سنجی آزمایشگاه‌های معتبر باشد را از فروشنده بخواهیم، اینها علاوه بر مجوزهای رسمی استاندارد، سازمان غذا دارو و نیز شماره بهره‌برداری و تولید در مورد عسل‌های بازاری نیاز هست.
تمام مشخصات عسل در برگه‌ها قید شده که با دقت در اعداد و امتیازات و سطوح استاندارد میزان کیفیت عسل برای شما مشخص می‌شود. نمونه‌هایی از آیتم‌های استاندارد عسل: سطح پرولین، سطح ساکاروز، و میزان فعالیت دیاستازی عسل است که هر کدام بر کیفیت عسل و طبیعی بودن آن دلالت دارد و تفسیر و شرح مختصات آزمایش برای خریدار بر عهده فروشنده هست.
چالش‌های رو پیش روی عسل طبیعی در ایران
- عسل تغذیه ( تغذیه زنبور با شکر): بازار پر رونق عسل تغذیه شکری و بازار کساد ورشکسته عسل طبیعی! حدود 8۰درصد عسل تولیدی ایران که می‌شود نام عسل بر آن گذاشت و زنبور در تولیدش نقش داشته را عسل تغذیه‌ای تشکیل می‌دهد، باوجود کسب مقام سوم جهان در تولید عسل، حجم بالایی از این سطح تولید را عسل تغذیه‌ای تشکیل می‌دهد.
مشکل این حجم عسل تولیدی کجاست؟ بی‌اعتبارشدن عسل طبیعی ایران چه در سطح داخلی چه در سطح جهانی، اشباع شدن بازار داخلی از عسل تغذیه‌ای و در نتیجه ورشکستگی و ناامیدی تولیدکنندگان عسل طبیعی، شیوع امراض قندی و دیابت در میان مردم، هرچند مجوز چنین سطحی از تولید عسل تغذیه‌ای در راستای اشتغال افراد بیکار صادر شده اما در واقع نوعی توسعه ناپایدار قلمداد می‌شود، امروزه در اذهان تولیدکنندگان عسل طبیعی این سؤالات مطرح هست: واقعاً سازمان نظارت بر بهداشت و سلامت کجاست؟!
- ضعف آگاهی عمومی در مورد عسل : امروزه ما میدانیم مصرف شکر زیان های بسیاری برای سلامتی افراد یک جامعه دارد از جمله چربی خون قند خون دیابت گرفتگی قلب عروق ، اما آیا مردم همین سطح آگاهی را نسبت به عسل شکری که با صرف هزاران تن شکر بدست میاید دارند ،چگونه مردم با مصرف عسل های تغذیه ای و شکری به سمت بیماری میروند، چقدر نسبت به مواد موجود در شکر و عسل شکری آگاهی دارند؟
سطح ساکارز و Hmf در عسل تغذیه چقدر هست؟
آیا افراد جامعه نسبت به مضرات و مشکلاتی که شکر و محصولات آن تحت عنوان عسل تغذیه به وجود می‌آورد آگاهی دارند؟
به گزارش بینا نیوز، مضرات ساکاروز زیاد عسل‌های تغذیه‌ای را می‌توان در افزایش وزن و چاقی مزمن، بالارفتن میزان قند خون، ایجاد اعتیاد به مصرف شکر به واسطه تحریک ترشح هورمون دوپامین، بروز بیماری کبد چرب، افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، ابتلا به سرطان، بروز بیماری‌های سندرم متابولیک و دیابت، تخریب دندان‌ها به واسطه رشد باکتری‌های موجود در دهان برشمرد.
- فقدان توان و دانش بازاریابی: مشکل دیگر اینکه تمام تمرکز زنبوردار بر روی نگهداری از زنبورها و تولید عسل هست و به بعد از تولید فکر نمی‌کند، اینکه حالا از زمستان هم عبور کردیم و بهار و تابستان هم آمد و تولید انبوه عسل هم شکل‌گرفته و مقام سوم جهان هم شدیم، حالا چطور می‌خواهیم این حجم عسل را بفروشیم؟ در کدام بازار پر رونق! تمام فکر و انرژی زنبوردار حول مدیریت زنبور است و حل مشکلاتی که دارد، کدام زنبوردار به مدیریت بازرگانی و بازار فکر می‌کند؟!
- بازار پر رونق دلالان عسل وحشی: با ازدست‌رفتن اعتبار داخلی عسل ایران، مشکلات بزرگی برای تولیدکنندگان زحمت‌کش عسل طبیعی به وجود آمده، دیگرکسی به زنبوردار تولیدکننده عسل طبیعی هم اعتماد ندارد، در نتیجه بازار عسل وحشی در ایران در دست دلالان و شکارچیان غیرمجاز سودآوری زیادی دارد، این در حالی است که عسل طبیعی و کندوی عسل وحشی از نظر علمی هیچ تفاوتی ندارد و ازاین‌حیث که منابع گیاهی شهدزا در طبیعت ثابت هستند و فرقی نمی‌کند.
این شهد را عسل کندو جمع‌آوری کند یا عسل وحشی، اما دلالان و سودجویان با فریب افکار عمومی و عوام‌فریبی این عسل‌ها را طور دیگری معرفی می‌کنند و برای آن خواص معجزه‌آسا و غیرعلمی بر می‌شمرند و باقیمت‌های میلیونی به مردم می‌فروشند، در نتیجه تمام محصول یک زنبور طبیعی کار پس از یک سال رنج و تلاش و صرفه هزینه و بیابان نابود می‌شود.
به گزارش مرجع خبری تحلیلی علمی آموزشی صنعت زنبورداری ایران، زنبوردار طبیعی با چادرخوابی در کوهستان محصولش روی دستش می‌ماند و متضرر می‌شود، برای درک بهتر این موضوع تصور کنید یک کندوی زنبور پرورشی و یک کلنی زنبور وحشی در یک موقعیت مکانی واحد و نزدیک به هم قرار دارند، گیاه شهد زا و غالب در منطقه هم گل‌های درخت کُنار هست، هر دو گونه زنبور از یک گیاه عسل کنار تولید می‌کنند و از هر دو عسل نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود که نتیجه کیفی یکسان هست، متأسفانه مردم از این واقعیت علمی بی‌خبر هستند و به‌راحتی فریب فروشندگان عسل وحشی را می‌خورند، این در حالی است که عسل به‌اصطلاح وحشی ایران در دنیای خارج هیچ اهمیت و خصوصیت و مفهوم خاصی ندارد و تنها در بازار داخلی با عوام‌فریبی فروش میرود. دلیلش هم این است که عسل وحشی ایران خارج از این عسل‌ها نیست یا عسل کنار است یا عسل چند گیاه یا عسل مرکبات است که همه این عسل‌ها به‌صورت پرورشی در ایران تولید می‌شود.
- بن بست صادرات : چرا عسل کنار ایران در جهان شناخته شده نیست ؟ ولی عسل سدر یمن در جهان شناخته شده است؟ و با قیمت بسیار بالا فروش میرود ؟ حتی عسل های کنار ایرانی به صورت قاچاق به کشورهای عربی رفته و به عنوان سدر یمانی فروش می رود! اگر دلیلش منزوی بودن ایران هست، آیا ما از یمن هم منزوی تر و عقب افتاده تر هستیم ؟! چطور اروپا عسل یمن را ۳۰۰ دلار میخرد، ولی عسل ایران را نمیخرد ؟! اگر اروپا شناخت به عسل ایران ندارد پس چطور شناخت به زعفران و خاویار و فرش ایران دارد ؟!
