به گزارش دیده‌بان صنعت زنبورداری ایران، روی اصلی سخن ما با جناب آقای «مهندس تورج صارمی» است. مجری طرح توسعه زنبورداری کشور که حدود دو سال قبل، وقتی صدای زنبورداران و مطالبات آنها بالا گرفت و چندین کمپین چند هزار امضایی مهیا شد. سیاست معاونت دام، تنها تغییر مجری طرح توسعه زنبورداری بود. یک تغییر ساده در ۱۸ اسفند ۱۴۰۰ که قطعاً کم‌هزینه‌تر از حل این همه مشکلات از زنبورداران بود. با آمدن «صارمی» بارقه امیدی در چشمان دلسوزان صنعت نقش‌بست، چرا که او چند سالی هم نماینده دولت در صندوق توسعه زنبورداری بوده و هست. ولی دیری نپایید که امیدها به ناامیدی گره خورد و مدت‌هاست که انتقادات، پیشنهادها و بیان مشکلات این صنعت، جز افسوس و حسرت حاصلی برای دلسوزان این صنعت نداشته است.
به گزارش بینا نیوز، صارمی، مدیری پاک‌دست است. او را از دیرباز می‌شناسیم و با آمدنش خشنود شدیم ، حتی یکی از مسئولین ارشد سابق به‌طعنه به نگارنده گفت، دیگر چه غمی برای زنبورداری می‌خورید، دوست و همشهری خودتان را آوردیم تا زبان همدیگر را بفهمید.
مدت‌هاست می‌گویند که آقای صارمی دارند بازنشسته می‌شوند، برخی دفاتر زنبور عسل استان‌ها هم می‌گویند که ایشان می‌خواهند از این قسمت بروند و شنیده ها حکایت دارد که مسئولیت دیگری را هم پذیرفته‌اند.
هر زنبوردار و فعال این صنعت حق دارد و جا دارد که از جناب صارمی، پرسش کند، چرا که ایشان با دو مسئولیت فوق‌الذکر، بالاترین مقام و قدرت اجرایی کشور در بخش زنبورداری هستند.
ولی متأسفانه ما هر چه تلاش و تعامل کردیم، هیچ عزم میدانی و ممارست جدی برای حل مشکلات زنبورداران ندیدیم و در این مدت تنها شاهدیم به وظایف اولیه، دستورات سازمانی و بخشنامه‌ای و اداری عمل شده و هیچ خرد جمعی، تعامل و عزم جهادی برای کم‌شدن مشکلات زنبورداران مشاهده نشده است، درصورتی‌که مشکلات تلنبار شده و عدیده زنبورداری کشور به مدیری پاسخگو، میدان‌دیده، ازخودگذشته و با عزمی جدی و جهادی و عملگرایی میدانی و 24 ساعته نیاز دارد ، چرا که حال زنبورداری ایران بسیار خراب است.
غیبت جاودانه عالی ترین مقام متولی زنبورعسل کشور در رویدادها
به گزارش بینا نیوز، در همین روزها شاهد بودیم که مجری محترم طرح توسعه زنبورداری کشور، علی‌رغم دعوت رسمی و غیررسمی نه‌تنها به بزرگ‌ترین رویداد بین‌المللی سال در صنعت آپی تراپی ، آن هم به میزبانی کشورمان تشریف نیاوردند، بلکه اگر به قبل‌تر هم مراجعه کنیم، ایشان تقریباً در بیشتر رویدادهای مهم و اتفاقات کلیدی صنعت زنبورداری غایب بودند( حالا سیل جنوب و خسارات زنبورداری باشد یا سم‌پاشی فاجعه‌بار و متعدد یا ورود فلان بیماری و ده‌ها حادثه و رویداد دیگر…) و حتی دلگرمی و برکت حضورشان (حداقل همراهی ممکن) هم شامل حال جامعه زنبورداری ما نشد. تقریباً ایشان به جز چند مسئولیت سازمانی تکلیف شده، در اغلب منازعات و مشکلات صنعت زنبورداری ورود پیدا نکردند.
حالا لازم نیست شرح دهم که توسعه آپی تراپی و رسمیت یافتن آن در طب سنتی و نسخه‌های پزشکی چه افق درخشانی را برای ارتقای صنعت زنبورداری و رشد بازار و رزق‌وروزی زنبورداران رقم خواهد زد. بد نبود مجری محترم طرح توسعه زنبورداری کشور، اگر به هر دلیلی هم شرکت پیدا نمی‌کردند لااقل با چند کلیک در سامانه، اطلاع‌رسانی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به پیوست نامه مؤسسه تحقیقات، واکسن و سرم‌سازی رازی ایران را به زیرمجموعه‌های استانی خود در دفاتر زنبور عسل استان‌ها ارجاع می‌دادند. این حداقل وظیفه ذاتی، اداری و حرفه‌ای بود که انتظار می‌رفت انجام شود، حتی اگر شخصاً از انجام آن به هر دلیل راضی نبودند.
درحالی‌که وزارت جهاد کشاورزی در این سال‌ها از پرانتقاد‌ترین نهادهای دولتی از نظر منتقدان و کارشناسان بخش کشاورزی و اقتصاد بوده و وعده‌های داده شده نیز در اکثر عرصه‌ها و بخش‌ها تحقق‌نیافته، طوری که به نظر می‌رسد، اکثر فعالیت‌ها در این بخش بیشتر به‌جای آنکه خروجی مفید و ملموس در جامعه و صنعت کشاورزی داشته باشد، به شکلی شعاری و تبلیغاتی و عملاً به یک سیستم پرانتقاد و کم‌بازده تبدیل شده است. خروجی حل‌نشدن مشکلات و تلنبار شدن مسائل محوری و کلیدی این صنعت را لااقل ما در صنعت زنبورداری کشور با پوست و خون حس کرده‌ایم.
به گزارش دیده‌بان صنعت زنبورداری ایران، صنعت زنبورعسل، همیشه به‌مثابه یک فرزند ناتنی برای وزارت جهاد کشاورزی بوده و دام و طیور و شیلات و کرم ابریشم و حتی صنایع فرعی آنها همیشه به گواهی اسناد و عملکردها، اولویت داشته و زنبورداری اهمیت چندانی برای متولیان مربوطه نداشته و به این صنعت به چشم جثه کوچک زنبورعسل، نگاه کرده‌اند.
مشکلات این صنعت بارها به طرق مختلف به اطلاع معاونت امور دام، دفتر مجری طرح توسعه زنبورداری و مشاوران وزیر و حتی به‌صورت اختصاصی به سمع وزرای محترم فعلی و سابق، رسیده و در شبکه‌های اجتماعی نیز برایشان ارسال شده است، ولی ما شاهد هیچ اقدام سازنده و محوری و زیرساختی برای زنبور عسل نبودیم. حتی شاهد بودیم سازمان تعاون روستایی به‌عنوان متولی تشکل‌ها هیچ اقدام سازنده‌ای برای تقویت تشکل‌ها و نظارت دقیق بر تشکل‌های ملی و استانی انجام نداده است تا لااقل با داشتن تشکل‌های قوی، کمی امورات زنبورداران به سامان برسد.
متأسفانه، تحلیل شخصی نگارنده این است که علی‌رغم اینکه این وزارتخانه باید جهادی عمل کند، ولی در برخی شاخه‌ها(مثل زنبورعسل) شاهد یک برخورد اداری و ساعت دویی هستیم، حتی یک فکت مثبت بر مبنای شعر؛ چون وانمی‌کنی گره‌ای خود گره مباش – ابروگشاده باش چو دستت گشاده نیست، هم دریافت نکردیم؛ به‌طوری‌که معاون سابق محترم امور دام و مجری کنونی طرح توسعه زنبورداری از ما هم که بدون ریالی عواید، پیگیر مسائل زنبورداران و گزارش واقعیات این صنعت هستیم ( از شدت سماجت و پیگیری) روگردان و فراری هستند.
به گزارش بینا نیوز، متأسفانه اکثر متولیان قبلی و کنونی و مجری طرح توسعه زنبورداری از کمترین تعامل و حتی مشاوره مفت و مجانی با نخبگان، پژوهشگران، اهالی رسانه و پیش‌کسوتان واقعی این صنعت دوری می‌کنند، درحالی‌که این دوستان باید با آغوش باز انتقادها را برتابند و در مسیر تغییر و اصلاح به کار ببندند و فرصت دیدار اهالی رسانه، منتقدان و پیش‌کسوتان را به فرصتی برای عیب‌یابی و حل مشکلات تبدیل کنند.
اگر وزیر محترم لااقل با مرغداران و دامداران همدردی می‌کند، چرا این حداقل همدردی را با زنبورداران ندارند و در همه‌جا حتی در پوسترهای وزارت جهاد کشاورزی اغلب نشانی از زنبورعسل نیست؟
عدم پاسخگویی شرکت صندوق مادر تخصصی سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی
متأسفانه، سالهاست صندوق مادرتخصصی سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی که به‌عنوان نماینده دولت حدود 50 درصد از سهام صندوق توسعه زنبورداری را مالک است، نه تنها در برابر عملکردش در این صندوق و تصمیم گیری های نادرست و هزینه بار پاسخگو نبوده، بلکه هیچ نظارت دقیقی هم از سوی نهاد بالادستی بر تبعات عملکرد این صندوق صورت نمی گیرد و سالهاست این صندوق پاسخگو نبوده که معیار آن برای آرای هزینه بار و بدون معیارش در انتخابات صندوق زنبورداری چه بوده است؟
صندوق مادرتخصصی، باید پاسخگو باشد که با چه معیار و عدالتی ، انتخابات صندوق زنبورعسل حق رأی سهام‌داران به سخره گرفته شده و از جایگاه 50 درصد آرای خود استفاده کرده و یک انتخابات از پیش تعیین شده و مهندسی شده را برای ابقای همان ترکیب قبلی برای سال‌های آینده رقم می‌زند؟ تا شاهد تغییر و تحولی در ترکیب هیئت‌مدیره صندوق توسعه زنبورداری نباشیم و آیا هیچ نظارتی در دو سال اخیر بر رکود و رخوت این صندوق که به گواهی اهالی صنعت، دچار عقب‌گرد و کاهش بسیار چشمگیر خدمات شده، داشته است؟
به گزارش مرجع خبری تحلیلی علمی آموزشی صنعت زنبورداری ایران، تقریباً در وزارت سید جواد ساداتی نژاد، مشکلات عدیده زنبورداری کشور، نه‌تنها با تغییر مجری طرح توسعه زنبورداری و در وزارت جدید با تغییر معاونت امور دام، حل نشده، بلکه اصلاً در عمل توجهی به این صنعت مادر با پتانسیل‌های بالا نشده است.
اکنون انتظار می‌رود؛ معاونت جدید امور تولیدات دامی «جناب محمدابراهیم حسن‌نژاد» فکری اساسی و پلانی عملیاتی برای ارتقای جایگاه صنعت زنبورداری و جبران مافات گذشته و نجات این صنعت مادر و زیربنای کشاورزی از نابودی داشته باشند.
به گزارش بینا نیوز، تنها می‌توانیم بگوییم در همین دو سال اخیر، صنعت زنبورداری ایران سیاه‌ترین سال‌های خود را پشت سرمی گذارد. بر انبوه مشکلاتش اضافه شد و هیچگاه برای معاونت امور دام، اولویت نبوده است، حتی در گرفتارترین روزهای خود.
به‌زحمت می‌توان دستاوردهای اخیر در دو سال گذشته برای زنبورعسل را به چند عملکرد ساده اداری، نه پیگیری عملیاتی مشکلات حتی در حد یک‌دهم پیگیری‌های دام طیور، به عملکردهای ساده‌ای همچون پیگیری چند نوبت نهاده شکر، انگشت‌شمار جلساتی با تشکل‌ها و مطالبه‌گران زنبورداری، پیام تبریک روز جهانی زنبور عسل (به سفارش و تأکید رسانه‌ها و فعالان)، ارائه آمار نه‌چندان صحیح از زنبورداری، دو یا سه مصاحبه یا سخنرانی در باب مناسبت‌ها و کنگره‌های زنبورعسل و تعدادی نامه‌نگاری، پیگیری و ابلاغ طرح زنجیره‌های ارزش محصولات و تولیدات (طرحی بدون پشتوانه تشویقی و اجرایی)، تعامل با یونیدو (هرگز محقق نشد) و الکترونیکی شدن دفترچه‌های زنبورداری (قابل‌بحث و نقد بسیار) خلاصه کرد که در برابر عملکرد جهاد کشاورزی برای دام و طیور و سایر رشته‌ها بسیار ناچیز است.
به گزارش مرجع خبری تحلیلی علمی آموزشی صنعت زنبورداری ایران، حالا قصد نداریم بیش از این داستان را تلخ کنیم و بهتر است صحبت از برخی تصمیمات اشتباه و هزینه بار برای صنعت زنبورداری در این دوره را به بعد موکول کنیم یا وعده‌های بی‌فرجامی همچون؛ بیمه زنبورداران، تسهیلات پر حرف‌وحدیث زنبورداری، توقف صادرات به‌جای وعده رونق یا وعده پرطمطراقی که قرار بود ایران به «هاب صنعت زنبورداری منطقه» تبدیل شود.
چه خوب بود مجری طرح توسعه زنبورداری، فقط در دو بخش کار اصولی و عملیاتی انجام می‌داد و یک‌عمر زنبورداران را دعاگوی خود می‌کرد: اول گشایش در توسعه صادرات محصولات زنبور عسل، دوم در مبارزه با تقلب عسل و تصویب استانداردهای اجباری.
به گزارش بینا نیوز، شوربختانه علی‌رغم اینکه می‌دانیم گرده‌افشانی زنبورعسل ارزش چند ده برابری در مقابل تولیدات این حشره یا سایر تولیدات گیاهی و دامی دارد و نیک می‌دانیم که زنبورعسل است که موجب بقای کرده خاکی، تنوع زیستی، بهبود دانه‌ها و بذرها، بهبود کمی و کیفی تولیدات گیاهی و زراعی و موجب تولید غذای دام و طیور و انسان می‌شود و از هر سه لقمه غذای ما یک‌لقمه به طور مستقیم از تلاش زنبورعسل است، ولی هنوز این حشره و صنعت وابسته به آن دارای جایگاه مناسب و بودجه‌ای در ساختار اداری و تشکیلاتی وزارت کشاورزی کشور نیست.
سال‌ها این صنعت بزرگ زنبورداری که دارای مزیت‌های به‌مراتب بالاتر و ارزش غذایی و سلامت‌محوری برتری نسبت به بسیاری از این هم شاخه‌ها در دام و طیور است، با بی‌توجهی تنها قسمت کوچکی در حد یک پسوند در عبارت «دفتر امور طیور، کرم ابریشم و زنبورعسل» بود.
اکنون نیز که به چارت این وزارتخانه می‌نگریم، اکثر رسته‌ها و شاخه‌های کشاورزی و دام دارای یک تشکیلات منسجم در حد اداره کل یا معاونت هستند که شایسته است زنبورعسل هم حداقل در همین حد ارج نهاده شود؛ ولی هرگز شاهد ارتقای واقعی تشکیلاتی این صنعت نبوده‌ایم.
در سال‌های اخیر دفتر زنبورعسل به «مجری طرح توسعه زنبورداری کشور» ارتقا پیدا کرده البته با همان چارت اداری و نامی تزیینی که در چارت اصلی وزارتخانه تعریف و جایگاه و پست سازمانی مشخصی ندارد.
یعنی زنبورعسل هم مثل برنامه ملی تولید مرغ لاین و توسعه شتر، فقط دارای یک دفتر و عنوان مجری طرح توسعه است. حالا سؤال اینجاست که گرده‌افشانی زنبورعسل که پایه و زیربنای تمام تولیدات کشاورزی، باغبانی و زراعی است چرا نباید در این وزارتخانه دارای جایگاهی مناسب باشد کمااینکه در همان بخش باغبانی زیرشاخه گرده‌افشانی وجود دارد که به‌مراتب از دفتر مجری طرح زنبورداری امکانات و بودجه بهتر و پرسنل بیشتری دارد.
وظایف مشخص شده از سوی دولت برای مجری طرح توسعه زنبورداری
به‌هرتقدیر با همین امکانات کم و پرسنل محدود، وظایفی برای مجری طرح توسعه زنبورداری کشور از سوی دولت و وزارتخانه ترسیم شده است که جهت گوشزد این وظایف و تنویر افکار عمومی جامعه زنبورداری آنها را با هم مرور می‌کنیم:
- انجام مطالعات و بررسی‌های لازم به‌منظور شناخت توانمندی‌ها، نارسائی‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای مربوط به پرورش زنبورعسل و بهبود تولیدات آن.
- تهیه و تنظیم خط‌مشی‌ها، اهداف و برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت مربوط به پرورش و بهبود تولیدات زنبورعسل.
- برنامه‌ریزی در جهت اصلاح و توسعه کمی و کیفی عرضه محصولات زنبورعسل و ساماندهی زیرساخت‌های آن.
- بررسی و ارزیابی سیاست‌ها، برنامه‌ها و طرح‌های توسعه پرورش و بهبود تولیدات زنبورعسل در چارچوب وظایف محوله و انجام اصلاحات لازم.
- تهیه و تدوین ضوابط، معیارها و دستورالعمل‌های فنی موردنیاز و همچنین استانداردها و مقررات قضایی بین‌المللی (کدکس) مربوط به تولیدات زنبورعسل با همکاری واحدهای ذی‌ربط.
- هدایت واحدهای استانی در جهت تهیه و تنظیم برنامه‌ها و نظارت بر اجرای طرح‌های توسعه پرورش تولیدات زنبورعسل و بهبود تولیدات آنها در مناطق مختلف کشور.
- بررسی و تعیین نیازهای آموزشی و طرح‌های تحقیقاتی کاربردی و اعلام آن به مراجع ذی‌صلاح و پیگیری تا حصول نتیجه.
- هماهنگی و همکاری با واحدهای ذی‌ربط در جهت تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های تنظیم بازار و مدیریت مؤثر بر عرضه و تقاضای تولیدات زنبورعسل.
- هماهنگی و همکاری با واحدهای مربوطه در جهت تدوین سیاست‌های بهبود جایگاه زنبورعسل پیشنهاد سیاست‌ها و خط‌مشی‌های مربوط به صادرات و واردات انواع گونه‌های زنبورعسل و فرآورده‌های آنها به مراجع ذی‌ربط.
- ساماندهی و هدایت واحدهای اجرایی در جهت اشاعه یافته‌های علمی و تحقیقاتی و اجرای برنامه‌های ترویجی تخصصی با همکاری و هماهنگی معاونت ذی‌ربط در چارچوب سیاست‌ها و برنامه‌های تعیین شده.
- همکاری و هماهنگی با واحدهای ذی‌ربط در جهت توسعه بیمه زنبورعسل و تولیدات آنها
- برقراری ارتباط با مجامع تخصصی بین‌المللی و منطقه‌ای به‌منظور انتقال خدمات فنی و آخرین دستاوردهای علمی به بهره‌برداران.
- هماهنگی و همکاری با واحدهای ذی‌ربط جهت بهبود و توسعه کمی و کیفی تجهیزات و لوازم موردنیاز امور پرورش و بهبود تولیدات زنبورعسل.
- همکاری و هماهنگی با واحدهای ذی‌ربط در جهت توسعه تشکل‌ها، دفاتر خدمات فنی، صندوق‌های حمایتی، پرورش زنبورعسل و حمایت از بهره‌برداران در چارچوب سیاست‌ها و برنامه‌های مصوب.
- برنامه‌ریزی در راستای بهره‌برداری بهینه از فناوری اطلاعات به‌منظور ساماندهی مجموعه عوامل تولید.
- هماهنگی و همکاری با مراکز علمی و تحقیقاتی در راستای تدوین برنامه‌های حمایتی به‌منظور حفظ ذخائر و توانمندی‌های ژنتیکی و بهبود خدمات کمی و کیفی باتوجه‌به سیاست‌های کلان.
- هماهنگی و همکاری به‌منظور فرهنگ‌سازی مصرف تولیدات زنبورعسل با دستگاه‌های ذی‌ربط.
به گزارش دیده‌بان صنعت زنبورداری ایران، امیدواریم روزی برسد که اهمیت این صنعت گران‌سنگ کشف شود و مدیرانی توانمند با بودجه اختصاصی، پرسنل پویا و کافی و امکانات مناسبی به این دفتر و نمایندگی‌ها در استان‌ها داده شود تا بتوانند موتور محرکه صنعت زنبورداری در کشور باشند.
تحلیلی از مهدی رفائی
