به گزارش دیده بان صنعت زنبورداری ایران، داده های دومین طرح پایش کلنی‌های زنبورعسل ازنظر سلامت و سنجش میزان مرگ‌ومیر که چند سال قبل انجام شد. معیار خوبی برای سنجش این مورد است. دکتر علیرضا عرب در خصوص نتایج حاصل از این طرح پایش با ما به گفتگو پرداخت.
طرح پایش وضعیت سلامت کلنی‌های زنبورعسل کشور برای چند سال زیر نظر دانشگاه تهران با همکاری انجمن علوم دامی ایران در حال انجام است که این فعالیت به‌نوعی مکمل سرشماری‌های معمول سازمان‌های ذی‌ربط در حوزه زنبورعسل است.
پایش در سه فاز شامل فاز سنجش، راستی آزمایی و آموزش اجرا می‌شود
به گزارش بینا نیوز، در ایران ما باکمی تفاوت از سایر کشورها طرح پایش را در سه فاز شامل فاز سنجش، راستی آزمایی و آموزش اجراشده تا بتوانیم آمار قابل‌اعتمادتری داشته باشیم و تنها به شناسایی مشکل ختم نشده باشد.
در فاز راستی آزمایی ما به کمک گروه‌های تحقیقاتی‌مان مشکلات فاز سنجش را بررسی و به‌صورت دقیق صحت سنجی شده است، همچنین در سیکل بعدی پس از سنجش و راستی آزمایی دقیق مشکلات ما به آموزش نیاز داریم و با کمک متولیان این صنعت، مجریان پایش درصدد هستند که از تجربه اساتید تراز اول کشور جهت بررسی و حل مشکلات و کنترل بحران‌ها استفاده کنند. همه این آموزش‌ها به‌صورت کاربردی تدوین و به‌صورت رایگان در اختیار زنبورداران قرار خواهد گرفت.
مجری طرح پایش سلامت کلنی‌های کشور، میزان مرگ‌ومیر زمستانی کلنی‌های زنبورعسل را حدود 22 درصد خواند که با احتساب نرخ کلنی‌های ضعیف این رقم به حدود 39 درصد می‌رسد که در مقیاس جهانی، تلفات بالای 20 درصد بالاتر از استاندارد جهانی و ازنظر اقتصادی زیان‌بار توصیف می‌شود که این زنگ خطری برای صنعت زنبورداری کشور است.
میزان تلفات کلنی‌های زنبورعسل کشور در حوادث و بلایای طبیعی بالاست
به گزارش بینا نیوز، بوی در تشریح دیگر علل و عوامل مرگ‌ومیر و نابودی کلنی‌ها گفت: تلفاتی مثل حمله خرس یا سرقت و نزول بهمن و عواملی مثل تغییر دما و بلایای طبیعی و سیل و تصادف، در دنیا تنها یک درصد تلفات را تشکیل می‌دهد که متأسفانه در ایران حدود 6 درصد است.
عرب، اذعان کرد: متأسفانه بحث بلایای طبیعی به‌عنوان علت تلفات کلنی‌ها در ایران بسیار بالاست و در سال 97 نیز این میزان 4 درصد بوده که در سال‌های اخیر افزایش نیز یافته است.
این پژوهشگر علوم دامی ادامه داد: متأسفانه این مشکل تنها دلیلش عدم مدیریت صحیح است که اگر بتوانیم این مدیریت صحیح اعمال شود می‌توان حدود 6 درصد از این تلفات کلنی‌ها کم کرد.
بیش از 12 درصد تلفات کلنی‌ها از بیماری‌ها و حوادث
وی با بیان اینکه بخشی دیگر از تلفات مربوط به بیماری‌ها، سموم و آفت‌کش‌ها و گرسنگی و شکارگرهای مهاجم مثل پرندگان، زنبورهای قرمز و… است که بخش اعظم تلفات کلنی‌ها را در برمی‌گیرد و مجموعاً حدود 2/12 درصد تلفات را شامل می‌شود.
به گزارش بینا نیوز، عرب در تحلیل این موارد گفت: ما در کشور در خصوص مشکلات ناشی از ملکه در میزان تلفات تقریباً در سطح نرمال جهانی هستیم ولی در خصوص بقیه علت و عوامل در حوزه بیماری‌ها و بلایای طبیعی متأسفانه ضعیف هستیم.
13 هزار کلنی زنبورعسل کشور در حوادث کوچ تلف شدند
وی تشریح کرد: متأسفانه ما در بحث بلایای طبیعی شاهدیم از حدود 250 هزار کلنی پایش شده، متأسفانه 13 هزار کلنی فقط در جریان مهاجرت و کوچ از بین رفته‌اند. مثلاً زنبورداری از خراسان به‌قصد بوشهر به‌صورت 10 قاب بار زده است که در مقصد بسیاری از جمعیت خفه شدند و از این مشکلات در جریان کوچ زیاد داریم.
این پژوهشگر ادامه داد: در حوزه بیماری‌ها هم آفت‌کش‌ها و عدم کنترل را می‌توان از علل مهم مرگ‌ومیر دانست، مضاف بر اینکه در زمینه داروها نیز بازار آشفته‌ای داریم. متأسفانه داروهای تقلبی و غیرمجاز و پرزیان به‌راحتی در دسترس بوده و استفاده می‌شود و نسخه‌های غیرعلمی زیادی در فضای مجازی پیچیده شده که باعث زیان می‌شود و خوددرمانی نیز سبب تلفات زیادی در زنبورستان ها شده است.
وی خاطرنشان کرد: در بحث سم‌پاشی نیز متأسفانه باغداران و زنبورداران بدون مراعات و اصول علمی و رعایت فاصله عمل می‌کنند و موجب آلوده شدن کلنی‌ها، مرگ‌ومیر و اثرات نامطلوب و بیماری‌زا و بیولوژیک بر زنبورها و تولیدات آن‌ها می‌شوند.
مدیریت صحیح درمان و دارو مرگ کلنی‌ها را کاهش می‌دهد
به گزارش دیده‌بان صنعت زنبورداری ایران، در جنوب و جنوب غرب کشور نیز تنوع گیاهی کم شده و با معضل تک‌گلی شدن و کاهش منابع کشاورزی و شهد زا روبرو هستیم و مزارع عمده و بزرگ تک‌محصولی به وجود آمده و تنوع گل‌ها کم شده که در این موارد شاهد افزایش تلفات هستیم.
وقتی ما الگو و استراتژی‌های درمان را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم زنبورداران ما با زمان و شیوه مصرف داروها آشنا هستند و در زمان فصل جریان شهد دیگر استفاده نمی‌شود ولی دو موضوع رعایت نمی‌شود، اول اینکه «کنه واروا» به‌عنوان مهم‌ترین آفت زنبورعسل، باید بر اساس سیستم یکپارچه و جامع مدیریت کنترل کنه پیش نمی‌رویم و نباید بگذاریم میزان این آفت به حد زیان اقتصادی برسد.
دوم اینکه باید از روش‌های مختلف غیر دارویی مثل تله نر یا حذف ملکه و… یا از روش‌های ارگانیک استفاده شود و استفاده از دارو باید گزینه آخر باشد.
به گزارش مرجع خبری تحلیلی علمی آموزشی صنعت زنبورداری ایران، متأسفانه علی‌رغم اینکه بسیاری از داروها در جهان منسوخ شدند و باقیمانده سموم در عسل و بره موم و ژل رویال دارند و همان‌گونه که اثر سریع و تخریبی بر کنه‌ها دارند قطعاً زیان‌هایی هم برای کلنی‌ها، زنبور و باقیمانده سموم بر مصرف‌کننده‌هایی نظیر انسان خواهند داشت.
متأسفانه زنبورداران ما اعتقادی به روش‌های ارگانیک و غیر دارویی ندارند و با روش‌های تشدیدی و داروهای ضربتی می‌خواهند سریعاً داروهای قوی را استفاده کنند و متأسفانه به‌صورت فصلی و ماهیانه کنه را کنترل نمی‌کنند و پایش دائمی بر کلنی‌ها ندارند.
باید روش‌های نمونه‌گیری و فرهنگ نمونه‌گیری حتی‌المقدور به‌صورت فصلی نهادینه شود و با استفاده از پودر شکر بتوانیم میزان آلودگی را تعیین و به همان میزان به یک الگوی مصرف دارویی برسیم./
