به گزارش دیده بان صنعت زنبورداری ایران، سال‌هاست صنعت عظیم زنبورداری کشور، علی‌رغم داشتن قابلیت‌های فراوان و حضور در بین 5 کشور برتر جهان ازلحاظ تعداد کلنی، متأسفانه هنوز در بحث صادرات به‌عنوان مهم‌ترین رکن اقتصادی پیشرفت یک صنعت، توفیقی نداشته است.
به گزارش بینا نیوز، شاهدیم کشورهایی در جهان با یک‌دهم زیرساخت و کمیت و کیفیت زنبورداری ایران، توانستند بیش از 5 تا ده برابر ایران صادرات داشته باشند و حتی با درآمد این صنعت ثروتی برابر فروش نفت ما حاصل کنند، ولی متأسفانه کشور ما در بحث صادرات دارای پایین‌ترین رتبه‌ها در بین تولیدکنندگان عسل جهان قرار دارد که قطعاً روابط بسته سیاسی و تحریم‌ها و مشکلات جابه‌جایی پول به ایران نیز در این مورد دخیل است.
در واکاوی این مشکل بزرگ که توسعه صنعت زنبورداری و ارتزاق زنبورداران و صنایع بسته‌بندی و تولیدی این صنعت شدیداً به حل آن وابسته است، به گفتگو با یکی از صادرکنندگان موفق عسل طبیعی ایرانی پرداختیم.
به گزارش بینا نیوز، مهندس «علیرضا کردیان دریانی» از صادرکنندگان موفق و نمونه صنعت زنبورداری کشور است و در استان آذربایجان شرقی و شهرستان شبستر در فعالیت‌های مدرن زنبورداری و صنایع بسته‌بندی عسل نیز فعالیت پویایی دارند.
آقای کردیان، مدیرعاملی شرکت تعاونی زنبورداران شهرستان شبستر را بر عهده‌دارند و به‌عنوان بازرس اتحادیه زنبورداران استان آذربایجان غربی مسئولیت داشته و بنیان‌گذار برند«عسل دریان کندو» هستند.
– جناب آقای کردیان در زمینه صادرات چه فعالیت‌هایی داشتید؟
کردیان: در صادرات عسل به کانادا، عمان، چین و کشورهای حاشیه خلیج و نیز عراق و دیگر کشورها سال‌ها فعالیت داشتم و سعی کردم نام و اعتبار خوبی از عسل ایرانی به‌جا بگذارم.
– در خصوص بحث صادرات محصولات زنبورعسل، مسائل و مشکلات وجود دارد، دراین‌خصوص توضیح بفرمایید؟
کردیان: مسائل تحریم‌ها و موارد سیاسی و بخشی هم مباحث کیفیت و استانداردها دراین‌خصوص و در کاهش صادرات عسل ما دخیل بوده است. به ذائقه مخاطب خارجی و بسته‌بندی و تبلیغ جهانی هم توجهی نداشتیم. ما تبلیغات خوبی برای عسل ایران نداریم که سبب اعتبار ما در جهان شود و موانعی زیادی الآن برای صادرات عسل وجود دارد و در محصولات جانبی زنبورعسل این مشکلات بیشتر است.
– چه بخشی از این مشکلات صادراتی به عملکرد تجار و صادرکنندگان برمی‌گردد؟
کردیان: مشکل بزرگ اینجاست که ما وقتی با مشتریان خارجی و نیز کارشناسان صادرات در نمایشگاه‌های و کنگره زنبورعسل صحبت می‌کنیم، درمی‌یابیم که اعتمادی به محصولات ایرانی وجود ندارد و تمایلی برای خرید نیست و وقتی علت را پرسیدیم، گفتند؛ ما عسل ایرانی را اینجا یک نمونه از کارخانه می‌گیریم و آزمایش می‌کنیم و پس از تأیید خرید و اقدام به واردات، محصولی که دریافت می‌کنیم، متأسفانه 180 درجه با نمونه فرق دارد، یعنی آن چیزی که در ویترین ارائه می‌دهند با چیزی که انبوه صادر می‌کنند، متفاوت است. این مشکل خیلی بزرگی هست که متأسفانه تاجران غیرتخصصی سودجو، بی‌اعتمادی به محصولات ایرانی را رقم زدند.
متأسفانه، در بسیاری زمان‌ها و در برهه اوایل دهه 90 هیچ نظارت کیفی بر صادرات عسل اعمال نشد و این سبب صادرات اقلام بی‌کیفیت و ازبین‌رفتن اعتبار عسل ایرانی در بسیاری مجامع شد.
– مشکلات تحریم و اختلال در مبادله ارز و پول، در حال حاضر چه ضربه‌ای به صادرات عسل کشور زده است؟
کردیان: ما گرفتار بازار آشفته دلار و تقلب‌ها و قاچاق شدیم و متأسفانه مبادله صادراتی باید با ارز خارجی، شکل بگیرد و معدودی از واردکنندگان خارجی توان پرداخت ریال در داخل کشور دارند. متأسفانه حمایتی برای تبادل ارز در صادرات برای تجار ایرانی در نظر گرفته نشده، متأسفانه به‌جای حمایت از صادرات فقط سنگ‌اندازی وجود دارد.
بله این مشکلات هست در حال حاضر خریدار خارجی وجود دارد، ولی مشکل مبادله پول وجود دارد و صرافی‌ها هم مقادیر زیادی پورسانت دریافت می‌کنند و ارز دولتی هم به افراد خاصی داده می‌شود و با ارز نیمایی هم، کار صادراتی به‌صرفه نیست.
– پیشنهاد شما برای حل مشکلات مالی و مبادله‌ای صادرات چیست؟
کردیان: باید دولت برای صادرات یک کانالی را باز کند و تسهیلات ایجاد کند، صادرکننده از واردکردن ارز به شبکه نیمایی واهمه دارد و حتی در شرایطی این صادرات ممکن است منجر شود به اینکه خدای‌نکرده اخلال‌گر اقتصادی هم بشویم.
– بحث استانداردها چه مشکلات در باقیمانده سموم و داروها وجود دارد، در مورد مباحث استانداردی چه مشکلاتی این اثرات دارویی ایجاد کرده است؟
کردیان: الآن مشکل دیگر در صنعت زنبورداری کشور بحث عسل تقلبی و افزایش آن است که از باقیمانده سموم مهم‌تر است و این بی‌کیفیتی به صادرات لطمه می‌زند.
ما سعی کردیم محصولات کیفی و با استاندارد تولید کنیم و تنها عسل طبیعی کار می‌کنیم، توصیه می‌کنیم که شرکت‌های صادراتی بحث ایزوها و استانداردها را جدی بگیرند و اگر نظارت بر زنبورستانی که تأمین‌کننده عسل صادراتی‌شان را عهده‌دار است، داشته باشند و از داروی ارگانیک و روش‌های تجربی استفاده کنند و مدیریت بهداشتی اعمال کنند، مشکل باقیمانده سموم نخواهند داشت.
یک مشکل دیگر این است که آزمایشگاهی دقیق و مرجع برای شناسایی میزان فلزات سنگین و سموم نداریم، چند آزمایشگاه ادعا می‌کنند که این کار را دقیق می‌توانند انجام دهند؛ ولی هزینه‌ها هم بسیار بالا است و تولیدکننده از آزمایش منصرف می‌شود. این سنجش‌ها باید ارزان و در دسترس و همگانی شود.
– در بحث صادرات گویا مشکلی برای صادرات عسل تغذیه‌ای نیست؟
کردیان : برای میزان، ساکاروز، مشکلی خارجی‌ها معمولاً ندارند و بر مبنای همان عدد ساکاروز که قیمت‌گذاری و درجه‌بندی می‌کنند، می‌خرند. مثلاً ساکاروز 15 هم که باشد، ارزان‌تر می‌خرند، ساکاروز اگر زیر 5 باشد، نرمال است و گران‌تر می‌خرد، ولی خارجی‌ها اصولاً می‌گویند که باقیمانده دارو و سم در عسل ایرانی زیاد است.
– خود شما مشکل باقیمانده سموم را چطور حل کردید؟
کردیان: برای حل این مشکل، با تعداد زیادی زنبوردار، قرارداد داریم و زیر نظر خودمان مباحث دارویی کنترل می‌شود و اجازه استفاده داروی شیمیایی را نمی‌دهیم و مدام چکاپ و سرکشی می‌کنیم.
ما نمونه محصول را به آزمایشگاه خارج کشور که مورد تأیید واردکننده و مشتری است می‌فرستیم و آنجا پس از تأیید اقدام به صادرات می‌کنیم.
در شرایط فعلی، زنبورداران عمده باید بخشی از عسلشان را باقیمت خوب برای صادرات عرضه کنند تا سود داشته باشند که با فروش کم و وضعیت خراب بازار داخل و قیمت‌گذاری‌ها و ارزشی که واقعاً عسل طبیعی پیدا نکرده است، در ایران به مشکل برمی‌خوردند و این صادرات هست که می‌تواند به این‌ها کمک کند.
– فکر نمی‌کنید ما تاجر تخصصی خوب باید برای صادرات تربیت کنیم و داشته باشیم؟
کردیان: صددرصد درست است، ببینید بیشتر تجار تخصصی عسل که معدود هستند، آدم‌های درست و مقیدی هستند، ولی بسیاری هم تخصصی نیستند و در همه اقلام مثل؛ خشکبار و مربا و برنج و چای دست دارند. تربیت و آموزش این قبیل تجار که اطلاعات تخصصی و حرفه‌ای برای استاندارد و قوانین داشته باشند، بسیار خوب است.
– در بحث بازاریابان تخصصی و مدیران فروش خوب هم متأسفانه تخصصی آموزش ندادیم و افراد قابلی نداریم.
کردیان: بله بازاریابی که بتواند بین‌المللی فعالیت کند، نداریم. هرکسی که تحصیلات دانشگاهی داشته باشد به‌تنهایی نمی‌تواند این کار را انجام دهد و به اطلاعات و تجربه میدانی نیاز دارد و باید چند سال را در این بازار بین‌المللی تجربه کسب کند.
من خودم نتوانستم یک مدیر بازاریابی متخصص زنبورداری یا یک مدیر اجرایی قابل بیابم و بسیار کوشش کردم، ولی افراد موجود یا تخصص ندارند و یا تجربه لازم را و افرادی که هم متخصص باشد و کاربلد باشند و هم باتجربه، کم داریم.
این متخصصین بازاریابی نیاز است به مشاوره و ارتباطات و دانستن چند زبان هم مسلط باشند تا بتوانند مفید باشند و قطعاً حقوق خوبی هم می‌توانند در صنایع بگیرند.
– از سایر مشکلات در صادرات عسل بگویید؟
کردیان: متأسفانه، از تولید حمایت نمی‌شود و سنگ‌اندازی و کاغذبازی در ادارات دولتی و برای صادرات زیاد است و تسهیلی هم علی‌رغم همه شعارها ایجاد نشده است. همه ما با فروش صرف عسل به‌جایی نمی‌رسیم و تا صنایع تبدیلی و ترکیبی نداشته باشیم موفق نمی‌شویم.
متأسفانه، اینجا عسل‌های نامرغوب و تقلبی در بازار زیاد هست و من در بازار داخل نمی‌توانم باقیمت اندک این‌ها که کیلویی 20 یا 30 تومان است، رقابت کنم.
متأسفانه، عمده‌فروش و شرکت توزیعی عسل می‌فروشد و برای هر 20 کارتن، 5 کارتن هم اشانتیون می‌گذارد، گلوکز را کیلویی 4 هزار تومان به‌جای عسل می‌فروشند و باانصاف‌ها و دین‌دارها در این بازار نمی‌توانند کار کنند.
به گزارش مرجع خبری تحلیلی علمی آموزشی صنعت زنبورداری ایران، اجباری شدن استاندارد عسل می‌تواند اتفاق خوبی باشد. به‌شرط اینکه ضمانت اجرایی داشته باشد. متأسفانه، مافیاهایی هستند که همه‌جا نفوذ دارند، بازار فروش داخل را هم قبضه کردند در قالب فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شرکت‌های توزیع مواد غذایی. هیچ مجوز روشن و استانداردی هم ندارند.
مالیات را هم متأسفانه فقط امثال ما که مجوز داریم باید پرداخت کنیم و در کل با افرادی که مجوز دارند سخت‌تر و با نظارت بیشتری برخورد می‌شود؛ ولی افراد و مشاغل فاقد مجوز هیچ محدودیت خاصی ندارند و نباید این‌طور باشد که افراد قانونمند بیشتر با سنگ‌اندازی و سخت‌گیری روبرو باشند.
ما شخصاً مخالف زنبورداری‌های کوچکی هستم که یک وام بدهند به یک آدم بیکار و بدون تجربه برود زنبورداری کند و هم کلنی‌ها را نابود کند و هم ورشکسته شود و گرفتار بانک و سود غیرشرعی و بیکاری مجدد شود، باید این وام‌ها کارشناسی باشد و برای افزودن آمار شغل‌های یک‌شبه ایجاد نکنند. باید از زنبورداران بزرگ و باتجربه و کارخانه‌داران تولیدی در محصولات زنبوری، به‌عنوان کارآفرین و تولیدکننده حمایت شود و برایش انگیزه ایجاد شود./
